شاهنامه

در تاریخ معاصر بسیاری از ایرانیان شدیدا سیاست زده هستند، یعنی اصلا نمی توانند موضوعی را که مربوط به گذشته است ، در بستر زمان خود بررسی کنند ، بلکه ناخودآگاه و ساده دلانه برداشت های سیاسی و امروزین خود را در آن وارد می کنند.

از گفت و گوی خاطره خسروی با جلال خالقی مطلق

چامه ش15-دی و بهمن 199- ص64

پروانه اسماعیل زاده جمعه 26 دی‌ماه سال 1399 ساعت 13:54

0 نظر

کوچ

گفتار اندر زادن رستم

پروانه اسماعیل زاده سه‌شنبه 1 آذر‌ماه سال 1390 ساعت 23:01

5 نظر

رسیدن زال به نزدیک سام

شاهنامه امیر بهادر- عکس از فرشته

داستان را از اینجا بشنوید(ساحل )

عکس ها از تارنگار حسن نقاشی

3506	همى راند دستان گرفته شتاب،	چو پرّنده مرغان و کشتى بر آب‏.
	کسى را نبُد ز آمدنش آگهى؛	پذیره نرفتند ،با فرّهى.
	خروشى بر آمد ز پرده سراى؛	که:«آمد ز ره زالِ فرخنده راى‏.»
	پذیره شدش سامِ یل، شادمان؛	همى داشت اندر بَرَش یک زمان‏.
3510	چو شد زو رها زال، بوسید خاک؛	بگفت آن کجا دید و بشنید، پاک‏.
	نشست از برِ تختِ پُر مایه سام،	اَبا زال، خرّم دل و شادکام‏.
	سخنهاى سیندخت گفتن گرفت؛	چو شد لبش خندان، نِهفتن گرفت‏.
	چنین گفت:«کآمد ز کابل پیام؛	پیمبر زنى بود سیندخت نام‏.
	ز من خواست پیمان و دادم زبان،	که:« هرگز نباشم بر او بدگمان‏.
3515	ز هر چیز کز من بخوبى بخواست،	سخنها بر آن بر نِهادیم، راست‏.
	نخست آنکه با شاهِ زابلسِتان،	شود جفت خورشید کابلسِتان؛‏
	دگر آنکه زى او به مهمان شویم؛	بر آن دردها پاک درمان شویم‏.
	فرستاده ای آمد از نزدِ اوى،	که:" شد ساخته کار؛ پیوند جوی."‏
	کنون چیست پاسخ فرستاده را؟	چه گوییم مهرابِ آزاده را؟»
3520	ز شادى چنان شد دلِ زالِ سام،	که رنگش سراپاى شد لعل فام‏.
	چنین داد پاسخ که:«اى پهلوان!	گر ایدون که بینى به روشن روان،
	سپه رانى و ما به کابل شویم؛	بگوییم ز این در سخن بشنویم.»
	به دستان نگه کرد فرخنده سام؛	بدانست کو را در این چیست کام‏.
	سخن هر چه از دختِ مهراب نیست،	به نزدیک زال، آن جز از خواب نیست.‏
3525	بفرمود تا زنگ و هندى دراى	زدند و گشادند پرده سراى‏.
	هیونى بر افگند و گُردی دلیر؛	بِدان تا شود نزدِ مهرابِ شیر؛
	بگوید که:« آمد سپهبد ز راه،	اَبا زال و پیلان و چندى سپاه.»‏
	بزد ناى مهراب و بر بست کوس؛	بیاراست لشکر چو چشم خروس؛‏
	ابا ژنده پیلان و رامشگران،	زمین شد بهشت از کران تا کران‏.
	ز بس گونه‏گون پرنیانى درفش،	چه سرخ و سپید و چه زرد و بنفش؛‏
	چه آواىِ ناى و چه آواىِ چنگ؛	خروشیدنِ بوق و آواىِ زنگ،
	تو گفتى مگر روزِ انجامِش است!	یکى رستخیز است، گر رامش است!
3530	همى رفت از این گونه؛ تا پیشِ سام،	فرود آمد از اسپ و بگذارد گام‏.
	گرفتش جهان پهلوان در کنار؛	بپرسیدش از گردش روزگار.
	شه کابلستان گرفت آفرین،	اَبَر سام و بر زالِ زر همچنین.‏
	نشست از بر ِبارۀ تیز رَو،	چو از کوه سر بر کشد ماهِ نو.
	یکى تاج زرّین، نگارَش گهر،	نهاد از برِ تارَکِ زالِ زر.
3535	به کابل رسیدند، خندان و شاد؛	سخنهاى دیرینه کردند یاد.
	همه شهر از آوازِ هندى دراى،	ز نالیدن بربط و چنگ و ناى‏،
3540	تو گفتى دد و دام رامشگر است؛	زمانه بر آرایشى دیگر است.‏
	بُش و یال اسپ،از کران تا کران،	بَراندوده مشک و می و زعفران.‏
	بِرون رفت سیندخت با بندگان،	میان بسته سیصد پرستندگان.‏
	مر آن هر یکى را یکى جام ِ زر،	به دست اندرون، پر ز مشک و گهر.
	همه سام را آفرین خوانَدند؛	پس آن جام گوهر بر افشاندند.
3545	بدان جشن هر کس که آمد فراز،	شد از خواسته یک به یک بى‏نیاز.
	بخندید و سیندخت را سام گفت،	که:« رودابه را چند خواهى نِهفت؟»‏
	بدو گفت سیندخت:«هَدیه کجاست،	اگر دیدنِ آفتابت هواست‏؟»
	چنین داد پاسخ به سیندخت سام،	که:«از من بخواه آنچه آیدت کام‏.»
	برفتند تا خانۀ زرنگار،	کجا اندر او بود خرّم بهار.
3550	نگه کرد سام اندر آن ماهروى؛	یکایک، شگفتى بماند اندر اوى‏.
	ندانست کِش چون ستاید همى؛	بر او چشم را چون گشاید همى‏.
	بفرمود تا رفت مهراب پیش؛	ببستند بندى، به آیین و کیش‏.
	به یک تختشان شاد بنشاندند؛	عقیق و زبرجد برافشاندند.
	سرِ ماه با افسرِ نامدار؛	سرِ شاه با تاج گوهر نگار.
3555	بیاورد پس دفتر ِخواسته؛	همه نُسخَت گنج آراسته.‏
	بر او خواند از گنجها هر چه بود؛	که گوش آن نیارَست گفتى شنود.
	برفتند از آنجا به جاىِ نشست؛	ببودند ببودند هفته، با مى به دست‏؛
	و ز ایوان، سوى کاخ رفتند باز؛	سه هفته به شادى گرفتند ساز.
	بزرگان کشورش، با دستبند،	کشیدند صف پیش کاخ بلند،
3560	سر ِماه، سام ِنریمان برفت؛	سوىِ سیستان روى بنهاد، تفت،‏
	اَبا زال و با لشکر و پیل و کوس؛	زمانه رکاب ورا داد بوس،
	عَمارى و بالاى و هودَج بساخت؛	یکى مهد؛ تا ماه را در نِشاخت‏.
	چو سیندخت و مهراب و پیوند خویش	سوىِ سیستان ره گرفتند پیش،‏
	برفتند شادان دل و خوش مَنِش	پر از آفرین لب، ز نیکى دِهِش‏.
3565	رسیدند پیروز در نیمروز،	چنان شاد و خندان و گیتى فروز.
	یکى بزم سام آنگهى ساز کرد؛	سه روز اندران بزم بَگماز کرد.
	پس آنگاه سیندخت آنجا بماند؛	خود و لشکرش سوىِ کابل براند.
	سپرد آن زمان پادشاهى به زال؛	بِرون برد لشکر، به فرخنده فال.‏
	سوى گرگسارانِ شد و باختر؛	درفشِ خجسته بر افراخت سر.
3570	«شوم -گفت: کان پادشاهى مراست؛	دل و دیده با ما ندارند راست.‏
	منوچهر منشورِ آن بوم و بر،	مرا داد و گفتا:" همى دار و خور."
	بترسم از آشوب بدگوهران؛	به ویژه، ز گٌردانِ مازندران‏.»
3573	بشد سام ِیک زخم و بنشست زال؛	مى و مجلس آراست و بفراخت یال.

3528:چشم خروس:نماد آراستگی و زیبایی و رنگارنگی (از فرهنگ شاهنامه دکتر رواقی)

3541 بُش:یال

3553بستن بند:از آیین های پیوکانی نشانه ای بود از همبستگی که دست عروس و داماد را با بندی نمادین می بستند. هنوز در هند روایی دار

3554: شاه بعنی داماد

3566:در میهمان نوازی ایرانی ،میهمان می بایست سه روز در سرای میزبان می مانده است.

3570: یال افراختن : به کار آغازیدن

ادامه مطلب ...

پروانه اسماعیل زاده چهارشنبه 25 آبان‌ماه سال 1390 ساعت 23:35

28 نظر

پاسخ نامۀ سام از منوچهر (۳۴۵۶-۳۵۰۵)

داستان پاسخ نامه سام از منوچهر را بشنوید (فلورا)

خانواده جبار باغچه بان

زال و رودابه نخستین اثر صحنه ای ثمین باغچه بان در تالار رودکی برداشت از اینجا

پاسخ نامۀ سام از منوچهر

3459	پس آن نامۀ سام پاسخ نبشت؛	شگفتى سخنهاى فرّخ نوشت‏؛
3460	که:«اى نامور پهلوان دلیر!	به هر کار پیروز، بر سانِ شیر!
	نبیند چو تو نیز گردان سپهر،	به رزم و به بزم و به راى و به چهر.
	همان پور ِفرخنده زالِ سوار،	کز او ماند اندر جهان یادگار،
	رسید و بدانستم از کام او؛	همان خواهش و راى و آرام او.
	سخن هر چه ز او سام را کام بود،	همان زال را راى و آرام بود،
3465	همه آرزوها سپردم بدوى؛	بسى روزِ فرّخ شمردم بدوى.‏
	ز شیرى که باشد شکارش پلنگ،	چه زاید جز از شیر شرزه به جنگ؟‏
	گُسى کردمش، با دلى شادمان؛	کز او دور بادا بدِ بدگمان!»‏
	برون رفت با فرّخى زالِ زر،	ز گُردانِ لشکر بر آورده سر.
	نَوَندى بر افگند نزدیکِ سام،	که برگشتم:از شاه، دل شادکام،‏
3470	ابا خلعت خسروانىّ و تاج؛	همان یاره و طوق و هم تخت عاج.»‏
	چنان شاد شد ز آن سخن پهلوان،	که با پیر سر شد به نُوٌى جوان.‏
	سوارى به کابل برافگند زود؛	به مهراب گفت آن کجا رفته بود:
	نوازیدن شهریار جهان؛	وز آن شادمانى که رفت از مِهان:‏
	«من اینک چو دستان برِ من رسد	گذاریم هر دو چنانچون سَزد.»
3475	فرستاده تازان به کابل رسید؛	خروشی بر آمد چنانچون سَزید.
	چنان شاد شد شاه کابلسِتان	ز پیوند خورشیدِ زابلستان،‏
	که گفتى همى جان بر افشاندند؛	ز هر جاى رامشگران خواندند.
	چو مهراب شد شاد و روشن روان،	لبش گشت خندان و دل شادمان،‏
	گرانمایه سیندخت را پیش خواند؛	بسى چرب گفتار با او براند.
3480	بدو گفت:«کاى جفتِ فرخنده راى!	بیفروخت از رایت این تیره جاى.‏
	به شاخى زدى دست کاندر زمین،	بر او شهریاران کنند آفرین.‏
	چنان هم کجا ساختى از نخست،	بباید مر این را سرانجام جست‏.
	همه گنج پیش تو آراسته است؛	اگر تخت عاج است، اگر خواسته است.»‏
	چو بشنید سیندخت، از او گشت باز؛	برِ دختر آمد، سراینده راز.
3485	همى مژده دادش به دیدار ِزال؛	که:«چون یافتی تو که یابد هَمال؟‏
	زن و مرد را از بلندى منش،	نباید به گیتی ز کس سرزنش.‏
	سوىِ کام ِدل تیز بشتافتى؛	کنون هر چه جُستى، همه یافتى.»‏
	بدو گفت رودابه:«اى شاه زن!	سزاى ستایش، به هر انجمن!‏
	من از خاک پاى تو بالین کنم؛	ز فرمانت، آرایشِ دین کنم.‏
3490	ز تو چشم آهِرمنان دور باد!	دل و جان تو خانۀ سور باد!»
	چو بشنید سیندخت گفتار ِاوى	به آرایشِ کاخ بنهاد روى.‏
	بیاراست ایوانها چون بهشت؛	گلاب و مى و مشک و عنبر سرشت.‏
	بساطى بیفگند، پیکر بزر؛	زبرجد برو بافته، سربه سر.
	دگر پیکرش درٌِ خوشاب بود؛	که هر دانه ای قطره ای آب بود.
3495	یک ایوان همه تخت زرّین نهاد؛	به آیین و آرایشِ چین نهاد.
	همه پیکرش گوهر آگنده بود؛	میان گهر، نقشها کنده بود.
	ز یاقوت، مر تخت را، پایه بود؛	که تخت کیان بود و پر مایه بود.
	بیاراست رودابه را چون بهشت؛	به خورشید بر، جادویها نبشت.
	نشست اندر آن خانۀ زرنگار؛	کسی را بر او نداند بار.
3500	همه کابلستان شد آراسته؛	پر از رنگ و بوى و پر از خواسته.‏
	همه پشت پیلان بیاراستند،	به دیبای رومیٌ و مَی خواستند.
	نشستند بر پیل رامشگران؛	نِهادند، بر سر ، ز زر افسران.‏
	پذیره شدن را، بیاراستند؛	ز کابل، پرستندگان خواستند؛
	کجا برفشانند مشک و عبیر؛	همان گسترانند خزٌ و حریر.
3505	فشانند برسر همی مشک و زر؛	کنند از گلاب و ز مَی خاک تر.

ادامه مطلب ...

پروانه اسماعیل زاده پنج‌شنبه 19 آبان‌ماه سال 1390 ساعت 11:28

10 نظر

شاهنامه

روزانه‌ها

پیوندها

دسته‌ها

برگه‌ها

جدیدترین یادداشت‌ها

بایگانی

ساسانیان در شاهنامه

خواندن شاهنامه با نگاه سیاست زدۀ امروز

کوچ

رسیدن زال به نزدیک سام

پاسخ نامۀ سام از منوچهر (۳۴۵۶-۳۵۰۵)